Początek miastu dał IX Legion „Hispana”, który około 71 roku naszej ery walczył tutaj z celtyckim plemieniem Brigantes. Na bazę dla legionu gubernator Brytanii – generał Quintus Petillius Cerialis – wybrał miejsce pomiędzy łączącymi się rzekami Ouse i Foss, zaś wybudowany tutaj fort Rzymianie nazwali Eboracum. Fort miał dwie główne ulice (via Principalis i via Pretoria), które istnieją do dzisiaj jako ulice Stonegate i Petergate. Początkowo drewniane budynki i umocnienia w II wieku n.e. zaczęto zastępować kamiennymi, a leżąca po drugiej stronie rzeki osada cywilna rozrastała się, stając wkrótce politycznym i ekonomicznym centrum regionu.

W roku 208 naszej ery do Eboracum przybył cesarz Lucjusz Septymiusz Sewer i stąd dowodził walkami w Brytanii aż do swojej śmierci w roku 211, zaś w roku 306 w mieście zmarł cesarz Konstancjusz I Chlorus, który przybył tu wraz ze swoim synem Konstantynem. Wkrótce po jego śmierci, to właśnie tutaj legioniści obwołali byli swoim wodzem Konstantyna, który przeszedł później do historii jako Konstantyn Wielki.

Kryzys w Imperium spowodował, że na początku V wieku Rzymianie wycofali się z Brytanii, a miasto opustoszało.

W VII wieku miasto, nazywane wtedy Eoforwic, znalazło się w obrębie królestwa Nortumbrii i stało jego stolicą, a w 866 roku zostało zdobyte przez Wikingów, którzy upraszczając początek nazwy przezwali miasto po swojemu – Jorvik. Za ich prawie stuletniego panowania miasto stało się dużym portem z którego wiodły ważne szlaki handlowe łączące wyspy z północną Europą.

Za panowania Normanów miasto wzrastało, a nazwa dalej ewoluowała poprzez Yerk aż do znanego obecnie Yorku. Około roku 1080 arcybiskup Tomasz z Bayeux rozpoczął budowę nowej świątyni, na której fundamentach stoi obecna gotycka katedra, będąca jedną z największych w Europie.

W średniowieczu York był ważnym ośrodkiem religijnym i silnym, bogatym miastem. Port zapewniał połączenia handlowe z Irlandią i północną Europą, eksportowano między innymi tkaniny, z których miasto słynęło. Na na początku XIII wieku mieszkańcy wykupili sobie u króla prawo do własnego samorządu, zaczęto także zamieniać drewnianą palisadę w solidne kamienne mury. Kwitło rzemiosło, produkowano uzbrojenie, ozdoby, naczynia, dzwony, okna, buty, ubrania. Według spisu z 1386 roku w Jorku działało aż 128 krawców.

W 1839 roku za sprawą Jerzego Hudsona – zwanego królem kolei – Jork został połączony torami z Leeds, a z czasem stał się ważnym węzłem kolejowym, co mocno przyczyniło się do rozwoju miasta. W roku 1841 miasto liczyło około 40 tysięcy mieszkańców, a na początku XX wieku już około 90 tysięcy. W 1975 roku powstało tutaj bardzo ciekawe Narodowe Muzeum Kolejnictwa (National Railway Museum) będące jedną z atrakcji turystycznych miasta.

W 1220 roku, na polecenie arcybiskupa Jorku – Waltera de Gray – rozpoczęła się przebudowa świątyni w stylu gotyckim. W pierwszej kolejności przebudowano transept, budowę nawy głównej rozpoczęto pod koniec XIII wieku, a sklepienie ukończono około roku 1360. Przebudowa prezbiterium zakończyła się około roku 1405, w 1420 zakończyła się odbudowa centralnej wieży, a w 1433 roku rozpoczęto budowę niższych wież zachodnich. Nową świątynię konsekrowano w 1472 roku.

York Minster jest drugą największą gotycką katedrą w północnej Europie. Ma około 158 metrów długości, jej prezbiterium mierzone wewnątrz około 30 metrów wysokości, a centralna wieża 61 metrów. Wielkie Wschodnie Okno katedry jest największym witrażem na świecie! Jest także najstarszym na wyspach dziełem sztuki, którego autor jest znany z imienia i nazwiska. Witraż wykonał Jan Thornton z Coventry. Niestety zwiedzanie wnętrza jest płatne.

Narodowe Muzeum Kolejnictwa jest największym muzeum kolejnictwa na świecie odwiedzanym przez około 800 tysięcy turystów rocznie. Na powierzchni ponad 8 hektarów muzeum prezentuje dziesiątki lokomotyw, składów i innych pojazdów oraz niezliczone ilości przedmiotów związanych z historią kolei.

Zobaczyć można z bliska między innymi replikę jednej z pierwszych lokomotyw, słynnej Rakiety Stephensona zbudowanej w roku 1829, a także istne „Pałace na kółkach” – kolekcję wagonów, które woziły rodzinę królewską od czasów królowej Wiktorii, pierwszej monarchini podróżującej pociągiem. Jako ciekawostkę dodam, że po raz pierwszy do pociągu wsiadła 13 czerwca 1842 roku, a podróżowała specjalnym wagonem przygotowanym na tę okazję przez Wielkie Zachodnie Linie Kolejowe. Cóż, wagony służące brytyjskim monarchom rzeczywiście mogły być drugim domem, a nawet pałacem... Wersalki, biurka, wanna... Takim mógłbym okrążyć ziemię nawet kilka razy.

Obejrzeć można nie tylko rozwiązania XIX-wieczne, ale także znacznie młodsze. Jest tu np. ochrzczony w Anglii jako Bullet Train japoński pociąg, który w Japonii zaczął jeździć w roku 1964, rozwijając prędkość 210 km/h. To było 50 lat temu i teraz pociągi w Kraju Kwitnącej Wiśni jeżdżą oczywiście znacznie szybciej. Na marginesie nadmienię, że w Polsce pociągi tak szybko nie jeżdżą do dziś, czyli w stosunku do Japonii jesteśmy opóźnieni w rozwoju przynajmniej o pół wieku! Przy okazji jako ciekawostkę dodam, że w Japonii średnie opóźnienie pociągów szybkiej kolei Shinkansen wynosi 6 sekund! Pięć minut pociąg może się spóźnić, jeśli było trzęsienie ziemi o sile powyżej 6 stopni w skali Richtera! Góra pięć minut! Jeśli spóźni się więcej, to przewoźnik zwraca klientowi koszt biletu i wystawia usprawiedliwienie do pracy! Z naszej perspektywy brzmi to jak science fiction. W Polsce średnie opóźnienie pociągu w 2012 roku wyniosło 22 minuty! Oczywiście nikt nie zwraca za bilety, ani nie pisze usprawiedliwień, bo opóźnienia są rzeczą tak normalną, że na niektórych rozkładach jazdy nie ma już nawet planowanej godziny przyjazdu, tylko prognozowana! Jednym słowem w angielskim muzeum można zobaczyć pociągi nowocześniejsze niż na polskich torach.

Na koniec garść informacji praktycznych. Wejście do muzeum jest darmowe, ale mile widziane są symboliczne datki na jego utrzymanie. Otwarte jest codziennie od godziny 10:00 do 18:00.

Warte zobaczenia są wspomniane już wcześniej średniowieczne mury miejskie wybudowane w roku 1220 i zachowane do dzisiaj prawie w idealnym stanie. Mury mają długość około 13 kilometrów, a w ich skład wchodzi sześć bram prowadzących do miasta.

Będąc w Yorku można zwiedzić także tutejsze muzea: Miasto Wikingów (JORVIK Viking Centre), Muzeum zamkowe (York Castle Museum) czy Muzeum Yorkshire (Yorkshire Museum). Atrakcji jak widać jest wiele i nie wszystkie zostały jeszcze opisane. Jeśli chcesz pomóc w rozwoju tego przewodnika, to możesz brakujące miejsca uzupełnić.

A co zrobić, gdy będąc w Jorku przypadkiem zgłodniejemy? Zapytałem o radę naszej redakcyjnej koleżanki – eksperta od smaków dobrych i złych. Odpowiedziała tak:

W Jorku byłam wiele razy, próbowałam jedzenia w trzech knajpach i żadnej z nich bym nie poleciła. Jedzenie było naprawdę fatalne. Za to bardzo dobre zupy serwują w kafejce na stacji kolejowej w muzeum kolejnictwa. Jeśli w Jorku przyciśnie mnie głód, to jem w azjatyckiej sieciówce Wagamama albo coś na ulicy – zimą z reguły stoją budy z hot dogami i naleśnikami.Karolina Grochalska