Na rynku wydawniczym pojawiła się kolejna książka byłego kapłana rzymskokatolickiego, który tym razem ogłosił swoje wystąpienie ze struktur większościowego Kościoła w Polsce. W ostatnim czasie wysyp takich publikacji wpisuje się w zwyczajny, normalny tok wydawniczy poszczególnych wysokonakładowych wydawnictw. Nie stanowi już szoku ani nie jest przedmiotem skandalu czy gorączkowych dyskusji między katolikami. Książka w żaden sposób nie jest kontynuacją wywiadu-rzeki przeprowadzonego przez Andrzeja Brzezieckiego i Jarosława Makowskiego ze Stanisławem Obirkiem pt. „Przed Bogiem” (2005). W recenzowanej książce nie występują odwołania do tej publikacji. Oboje rozmówców nigdzie się na nią nie powołują. Można ją uważać za jeden z etapów dojrzewania Stanisława Obirka do odejścia z Kościoła rzymskokatolickiego.

Prof. Stanisław Obirek (ur. 1956 r.) jest antropologiem kultury, teologiem, historykiem i publicystką. W przestrzeni publicznej najbardziej jest znany jako były jezuita (1976–2005)¹. Jest autorem wielu artykułów i książek jak np. „Polak katolik?” (2015). Publikuje w wielu różnych tytułach prasowych, czy to tradycyjnych jak np. „Gazeta Wyborcza” czy internetowych, jak np. „Studio Opinii”. Jest Autorem chętnie czytanym i często występującym medialnie. Artur Nowak (ur. 1974 r.) natomiast jest adwokatem, pisarzem i publicystką. Publikuje w „Gazecie Wyborczej”, portalu „OKO.press” czy „Krytyce Politycznej”². Polacy mogli go bliżej poznać przy okazji głośnego filmu dokumentalnego Tomasza Sekielskiego pt. „Tylko nie mów nikomu” (2019), w którym to występował jako adwokat pokrzywdzonych przez księży-pedofilów z Kościoła rzymskokatolickiego³.

Książka ma formę wywiadu-rzeki. Ma charakter autobiografii. Jest zbudowana chronologicznie. Opowiada o wszystkich etapach życia prof. S. Obirka (takie tytuły rozdziałów jak: „PGR, kościół i Gombrowicz”, „Teatr, opactwo i zakon”, „Nowicjat i studia filozoficzne”, „Wypiek jezuity, ostatnia probacja”) oraz poznanych ludziach (np. takie rozdziały jak: „Różewicz i Lem”, „Kołakowski i Bauman”), zainteresowaniach i poglądach byłego księdza. Publikacja jest bogata w czarno-białe zdjęcia S. Obirka z różnych okresów życia. Można się z niej wiele dowiedzieć o historii Towarzystwa Jezusowego (jezuici, zakon jezuitów), głównie z kręgu kultury zachodniej, jak i w Polsce, oraz dziejów Kościoła rzymskokatolickiego.

Niestety czytelnik nie znajdzie w książce wyjaśnienia, jak prof. S. Obirek rozumie podstawowe pojęcia występujących w chrześcijaństwie jak „grzech”, „nawrócenie” czy „wiara”. Nie dowie się również, jak te wartości realizowały się w jego życiu. Jak wpływały na wybory życiowe. Dziennikarz nie pyta o nie, zaś profesorowi one nie są potrzebne w wyjaśnieniu poruszanych tematów.

Z książki można się dowiedzieć wielu interesujących rzeczy np. o zakonie jezuitów („»Przecież jezuici donoszą na siebie«”, s. 61; „[…] gdy proboszcz, który jak większość księży diecezjalnych uważał jezuitów za KGB czy CIA Watykanu”, s. 61; „Listy były kontrolowane i trzeba było przekazywać przełożonemu otwarte koperty”, s. 64; „W nowicjacie byłem odcięty od świata”, s. 64; „Mogłem wybrać sobie, którą zechcę wspólnotę jezuitów na całym świecie, i tam kontynuować życie zakonne. Jakiś czas potem dostałem telefon z Lublina. Zadzwonił do mnie biskup Życiński. Zaproponował, żebym księdzował u niego. Mówił, że wie, że u jezuitów było mi ciężko, ale u niego na pewno znajdę miejsce”, s. 308), o współczesnym Kościele katolickim („[…] ów charakterystyczny dla polskiego Kościoła rygoryzm, zwłaszcza dotyczący życia seksualnego czy w ogóle seksu”, s 85; „Ruch modernizacyjny był udziałem dominikanów, benedyktynów, franciszkanów, a prym wiedli tu jezuici. Po drugiej stronie oprócz Opus Dei pojawiły się także ruch oazowy, Comunione e Liberazione we Włoszech, neokatechumenat, który powstał w Hiszpanii”, s. 103; „[…] chorobą klerykalizmu czy karierowiczostwa, które są zmorą środowiska polskich księży”, s. 155; „[…] Tadeusz Rydzyk jest dziś twarzą polskiego katolicyzmu”, s. 155; „[…] żeby seminaria wyszły trochę poza formułę zawodówek dla księży proboszczów i stały się, jak to bywało niegdyś, centrami kultury”, s. 174; „To jest chyba dość powszechne u ludzi wierzących, że są przekonani, iż ateiści nie mają moralnego kręgosłupa”, s. 185; „[…] biskupi to przecież książęta kościoła. Mają książęce maniery, pałace, limuzyny, pierścienie i stroje, które przypominają kontusze szlacheckie”, s. 228; „Pustoszejące seminaria to skutek dojmującego poczucia osamotnienia, którego doświadcza wielu księży”, s. 234; „Posłuszeństwo jest wartością samą w sobie”, s. 234; „[…] tylko 40 procent ludzi w katolickiej Polsce chodzi do kościoła”, s. 236; „Kościół odkleił się od perspektywy poznawczej seksuologów, psychiatrów, psychologów”, s. 276; „Kościół, niestety, nie próżnował i przez dwa tysiące lat zmanipulował Pismo do własnych celów ideologicznych”, s. 279).