Felietony

Równoapoistoljalna Olga

Święta OlgaTym razem tekst będzie bardzo osobisty. A to wszystko dlatego, że 11 lipca (tudzież 24 lipca według kalendarza juliańskiego) obchodzone jest w prawosławiu wspomnienie Świętej Olgi. Tak się stało, że została ona z niewiadomych mi przyczyn moją patronką. Czyli, mówiąc w skrócie, 11 lipca to data moich imienin! Z góry dziękuję wszystkim za życzenia. ;-)

Kolejnym powodem do napisania tego tekstu jest to, że w moim kochanym mieście - Łodzi jest jedyna w Polsce prawosławna cerkiew pod wezwaniem wspomnianej świętej właśnie. Taka mała, niepozorna, schowana między secesyjnymi kamieniczkami świątynia.

Święta OlgaPostanowiłam więc zabrać ze sobą koleżankę Katarzynę S., studentkę rusycystyki, oraz kolegę Rafała P., niezastąpionego fotografa, i ruszyć na ulicę Piramowicza 12 (dawna Olgińska 12) i co nieco się o samej świętej, jak i o budynku oraz o prawosławiu w ogóle dowiedzieć. Po kilku nieudanych próbach spotkania się z proboszczem parafii, do której cerkiew należy, po przypadkowym poznaniu arcybiskupa łódzko-poznańskiego Szymona (fantastyczny człowiek!) i wielu innych ciekawych sytuacjach w końcu nam się udało. Półtorej godziny rozmowy z księdzem Eugeniuszem we wnętrzu tej niesamowitej cerkwi, wiele zdjęć, ogrom nowych wiadomości... Opłacało się poczekać dłuższy czas na to spotkanie! Zarówno poniższy tekst, jak i kolejne dotyczące tego tematu, będą w większości zapisem rozmów z tego spotkania.

Samo imię Olga pochodzi z języka staronorweskiego i oznacza tyle, co zdrowa, szczęśliwa. Powstało na skutek przekształcenia w języku starorosyjskim skandynawskiego imienia Helga, pochodzącego od słowa helge - szczęśliwy, pomyślny, zdrowy. Na Rusi imię Olga występowało prawdopodobnie już w IX wieku, kiedy docierali tam wikingowie. W Polsce pojawiło się we wczesnym średniowieczu.

Święta Olga

Święta OlgaŚwięta Olga urodziła się około 888 roku na ziemi Pskowskiej, na północy Rusi. Dokładne miejsce jej przyjścia na świat nie jest znane. Badacze podają takie miejscowości jak Izborsk, wieś Wybutie koło Pskowa czy miejsce, w którym miał powstać Psków właśnie. Pierwszym pewnikiem dotyczącym Olgi jaki znamy jest to, że w 903 roku panujący na tych terenach książę Oleg wybrał ją na żonę dla swego syna – Igora. Jako, że była ona bardzo urodziwa, pełna mądrości, sprawiedliwości i miłosierdzia, dlatego też cieszyła się wśród podwładnych i dworu wielkim szacunkiem. Po śmierci swego męża w 945 roku najpierw pomściła jego śmierć na Drzewianach, następnie zaprowadziła porządek w Nowogrodzie, a później wróciła do Kijowa i sprawowała przez dwadzieścia lat rządy w imieniu swego małoletniego syna Światosława. Gdy chłopiec dorósł, matka oddała mu władzę, a sama zajęła się pełnieniem dzieł dobroczynnych.

Święta OlgaNajważniejszym momentem w życiu Świętej Olgi, który mocno zaważył na jej życiu, było przyjęcie przez nią religii prawosławnej. Chrzest jej datuje się na lata pomiędzy 954 a 957. Jego miejscem najprawdopodobniej był Konstantynopol, a ojcem chrzestnym Olgi został sam cesarz Konstantyn, którego tak urzekła uroda i mądrość świętej, że chciał się nawet z nią ożenić. Ta roztropnie zwróciła mu uwagę na fakt, że jako jego córka chrzestna pozostaje z nim w duchowym pokrewieństwie, co według religii chrześcijańskiej wyklucza możliwość ślubu. Ten musiał przyznać jej rację i z licznymi prezentami odprawił ją do Kijowa.

Święta OlgaGdy Olga (imię chrzcielne - Helena) powróciła na Ruś, zaczęła zajmować się rozszerzaniem nowej wiary. Niestety książę Światosław pozostał przy pogaństwie, nad czym jego matka ogromnie ubolewała. Cały czas modliła się o jego nawrócenie, lecz modlitwy nie przyniosły skutku. Dopiero święty Włodzimierz – wnuk Olgi, która zapewne od urodzenia wiele opowiadała mu o chrześcijaństwie i która sama pod koniec życia wstąpiła do klasztoru – uwierzył w Chrystusa i ochrzcił cały kraj.

Księżna zmarła 11 lipca (24 lipca według kalendarza juliańskiego) 969 roku w wieku około osiemdziesięciu lat. Przed śmiercią zakazała, by grzebano ją zgodnie z pogańskimi zwyczajami. Chciała, by ceremonii pogrzebowej przewodniczył przez nią wybrany prawosławny duchowny. Nie wiemy, gdzie pierwotnie pochowano Olgę. Około trzydzieści lat po jej śmierci, za panowania księcia Włodzimierza, odkryto, że jej ciało nie uległo rozkładowi. Był to pierwszy na Rusi przypadek otwarcia relikwii. Złożono je w soborze Świętej Zofii Mądrości Bożej w Kijowie. W XVI wieku ruska cerkiew prawosławna urzędowo zatwierdziła jej kult. Za jej przyczyną zdarzały się cudowne uzdrowienia chorych. Wzrosły one zwłaszcza w czasie, gdy ziemie ruskie znalazły się pod jarzmem tatarskim.

Święta OlgaNa początku XVIII wieku szczątki Olgi ukryto w nieznanym miejscu i do tej pory ich nie odnaleziono. W czasie rewolucji w Rosji komuniści niszczyli relikwie. Niektóre udawało się ukryć w różnych świątyniach, w podziemiach. Później, już po pierestrojce, z powrotem je przejmowano i oddawano cerkwi. Jednak wiele świętych relikwii celowo gubiono, by nie było żadnego świadectwa o wierze, o prawosławiu, o chrześcijanach na tych ziemiach. Do naszego czasu nie dotarły żadne wczesne teksty nabożeństw ku czci świętej Olgi. Mogło być tak, że po prostu nie powstawały, ale też tak, że gdzieś zaginęły. Obecnie używane modlitwy pochodzą z połowy XV wieku.

Święta OlgaŚwiętej Oldze, tak jak i świętemu Włodzimierzowi, cerkiew prawosławna przyznała miano "równej apostołom". Tytuł ten nadawany jest świętym niezwykle rzadko, zawsze w celu podkreślenia wielkości dokonanego przez nich dzieła chrystianizacji swego kraju, które można porównać do trudu pierwszych uczniów Jezusa. Kolejnymi określeniami, jakie nadane zostały wspomnianej księżnej, są: "zwiastunka kraju chrześcijańskiego", "jutrzenka przed słońcem", "świt przed światłem". Zaraz po jej śmierci pisano, że: pierwsza z Rusi weszła do Królestwa Niebieskiego, a także, że wychwalają ją ruscy synowie jako przewodniczkę, po śmierci modlącą się za Ruś do Boga.

Święta OlgaMamy różne wizerunki świętej Olgi. Na ikonach nieraz przedstawiona jest jako młodsza, nieraz jako starsza, gdyż była babcią Świętego Włodzimierza. Ubrana jest w bogato zdobione szaty książęce (nierzadko w kolorze czerwono-złotym). Spod korony na ramiona i plecy spływa jej biała chusta. Najczęściej wyobrażona jest z krzyżem w prawej dłoni, jako ta, która pierwsza w kraju przyjęła chrześcijaństwo. Niejednokrotnie trzyma też w dłoni dokument, możemy podejrzewać, że jest to dekret o chrzcie Rusi Świętej. Czasem trzyma też cerkiewkę – zapewne tę, która była wybudowana jako pierwsza na Rusi (przypisuje się jej wybudowanie trzech świątyń: Świętej Zofii Mądrości Bożej w Kijowie, Świętej Trójcy w Pskowie, a także świętego Mikołaja na mogile chrześcijańskiego księcia Askolda).

O Świętej Oldze można poczytać również w trzeciej części podania Nestor, powieść minionych lat.

Olga Gretka
PodróżeKulturaMuzykaHistoriaFelietonyPaństwo, polityka, społeczeństwoPowieści i opowiadaniaKącik poezjiRecenzjeWielkie żarcieKomiks
PrzewodnikiAlbaniaNepalPolskaRumunia
Oceń zamieszczony obok artykuł.
Minister kazał, więc uprzejmie informujemy, że nasze strony wykorzystują pliki cookies (ciasteczka) i inne dziwne technologie m.in. w celach statystycznych. Jeśli Ci to przeszkadza, możesz je zablokować, zmieniając ustawienia swojej przeglądarki. Więcej informacji znajdziesz w artykule: Pliki cookies (ciasteczka) i podobne technologie.