To jedna z tych książek, do których powracam. Powracam nie tylko dlatego, że jest ona książką poetycką, a do tych samych wierszy, chyba większość z nas – ich czytelników, sięga wielokrotnie, by za każdym razem przejrzeć się w nich i sobie się przyjrzeć inaczej niż poprzednio. Powracam też z tego powodu, że jest ona także lustrem mojego zmiennego miasta. Lustrem wielokrotnym odbijającym w słowie czy poetyckim obrazie wykreowanym przez różnych – tych sławnych i tych zupełnie nieznanych – poetów oraz w równie poetyckich i jak słowo wymownych fotografiach Janusza Bogackiego. Tę antologię poświęconą Toruniowi w poezji polskiej XX wieku opracował i opatrzył wstępem Krzysztof Ćwikliński. Słowa tego poety wprowadzają czytelnika w magiczny klimat „Miasta pod niebem z ciemnego szkła” i wiodą go, uwodząc sugestywnym słowem, trasą toruńskich wędrówek autorów wybranych wierszy i tych paru twórców, którzy się z naszym miastem zetknęli, ale z różnych przyczyn nie sławili go żadną pieśnią.

W utworach współtworzących antologię pojawiają się zarówno sławne toruńskie budowle i ulice, jak i mniej popularne zaułki i zakątki, a także drobne, czasami intymne i większe związane z nimi wydarzenia – muzyczne, miłosne, historyczne. Niektórym spośród nich chciałabym poświęcić dzisiaj parę słów z nadzieją, że nie będą one cieniem cienia, lecz na tyle żywym odbiciem, iż ktoś zapragnie nie tylko przeczytać poświęcone owym miejscom wiersze, ale także je zobaczyć, dotknąć, usłyszeć. Mój wybór jest wyborem subiektywnym, odzwierciedlającym w pewnym stopniu potrzebę chwili, stan ducha, nastrój i bliżej nieokreśloną tęsknotę.

Wchodzę w wąską ulicę Rabiańską, idę niezbyt szybko, bo słońce, wiosna i leniwe ciepło, miedzy spichlerzami – gotyckimi, renesansowymi, barokowymi – co kto pragnie, co kto łaknie – wedle estetycznych upodobań. Zatrzymuję się na skrzyżowaniu z Flisaczą i patrzę spod na pół przymkniętych powiek w stronę Bramy Klasztornej, po chwili obracam się i wchodzę w wiersz.

To jeden tych utworów, które lubię od dawna – Lustro Janusza Kryszaka. Mężczyzna z kryształowym lustrem na plecach płynie przez powietrze. Widzę to po wewnętrznej stronie powiek: wyrazisty ruch ramion, w krysztale coś na kształt świata brama klasztorna wysoka ściana/i jakby skrawek zielonego obłoku. Zielony obłok jest mi szczególnie bliski – unosi się ponad zawsze, gdy tylko przymknę na moment oczy na ulicy Rabiańskiej. Mężczyzna przechodzi w wierszu i pod powiekami. Na mgnienie znika świat: wirują w ciemnościach/suche drobiny powietrza… Otwieram oczy, jestem...