W roku 1502 Łukasz Arbore, kasztelan Suczawy, otrzymał od Stefana III Wielkiego w podziękowaniu za zasługi w walce przeciwko wojskom polskim króla Jana Olbrachta¹ niewielką wieś, która zawdzięcza mu nazwę – Arbore – oraz sławę. Sławę, gdyż między 2 kwietnia a 29 sierpnia tego samego roku Łukasz Arbore wybudował w swojej nowej wiosce piękną, malowaną cerkiew pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela, która od 1993 roku znajduje się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Cerkiew została wybudowana na planie prostokąta z jedną absydą od wschodu, rolę absyd bocznych pełnią niewielkie zagłębienia w murze, całkowicie niewidoczne z zewnątrz. Cerkiew jest kryta szerokim dachem, ale jako świątynia bojarska a nie książęca, podobnie jak cerkiew Humor nie posiada wieży. Ciekawym elementem architektonicznym jest arkadowa nisza w zachodniej ścianie, która kiedyś mieściła dzwony.

Cerkiew w Arbore może prezentuje się mniej okazale niż choćby Monastyr Woroniec (Voroneţ), ale ma swój niepowtarzalny klimat. Może to również zasługa tego, że jest tu wyraźnie mniej turystów. Jakieś dzieci siedzą sobie pod arkadą zachodniej ściany, jakaś pani siedzi pod drzewem i czyta... Zamiast tłumów i niezliczonych kramów z pamiątkami – spokój i cisza, która chyba bardziej przystoi świątyni. Mnie to miejsce zauroczyło i najchętniej posiedziałbym tutaj aż do zmroku czytając jakiegoś średniowiecznego mistyka... Ale ostrzegam, że osoby szukające czegoś zgoła innego mogą się zawieść.

Cerkiew zbudowana została na planie koniczyny, do zamkniętego, zachodniego przedsionka przylegają po obu stronach przedsionki otwarte, przez które wchodzimy po schodach do świątyni. Za przedsionkiem znajduje się przednawie, a dalej komora grobowa i nawa z trzema absydami zwieńczona piękną, ośmiokątną wieżą, wspartą na dwunastokątnych podstawach. Świątynię przykrywa oczywiście charakterystyczny, szeroki, kryty gontem dach.

Zewnętrzne ściany zdobią piękne malowidła uważane za szczytowe osiągnięcie średniowiecznego malarstwa cerkiewnego Mołdawii. Na samej górze ściany północnej widać stworzenie Adama i Ewy zakończone ich wygnaniem z Raju, a poniżej Drabinę Cnót Monastycznych, czyli prościej mówiąc Drabinę do Raju. Na absydach hierarchię niebiańską, na ścianie południowej drzewo Jessego i ilustrację akatystu maryjnego ze sceną oblężenia Konstantynopola. Co ciekawe, pod spodem widzimy zbawionych starożytnych filozofów, m.in.: Arystotelesa, Pitagorasa i Platona.

I zwołał kniaź Włodzimierz bojarów swoich i starców i rzekł: „Oto przyszli posłani przez nas męże, usłyszymy od nich, co było". I rzekł: „Mówcie przed drużyną". Oni zaś rzekli: (...) I przyszliśmy do Greków, i wiedli nas, gdzie służą Bogu swojemu, i nie wiedzieliśmy, w niebie li byliśmy, czy na ziemi: nie ma bowiem na ziemi takiego widowiska ni piękna takiego, i nie wiemy, jak opowiedzieć o tym, tylko to wiemy, że tam Bóg z ludźmi przebywa, i nabożeństwo ich najlepsze ze wszystkich krajów. My zaś nie możemy zapomnieć piękna tego, każdy bowiem człowiek, gdy skosztuje słodkości, później gorzkości nie przyjmuje, tako i my nie możemy tu żyć". Odpowiadając zaś bojarzy rzekli: „Jeśliby lichy był zakon grecki, to nie przyjęłaby go babka twoja, Olga, która była najmądrzejsza ze wszystkich ludzi".²

Nie wiem jak w 987 roku wyglądały cerkwie Konstantynopola, które oglądali wysłannicy Włodzimierza, ale malowane cerkwie Bukowiny faktycznie robią wrażenie nieziemskich! Właściwie wychodząc z tej, już ostatniej na naszej trasie świątyni w Suczewicy, mógłbym powtórzyć ich słowa sprzed tysiąca lat: i wiedli nas, gdzie służą Bogu swojemu, i nie wiedzieliśmy, w niebie li byliśmy, czy na ziemi.