Wskazówki starego zegara nieśpiesznie biegną na spotkanie w punkcie zero. Nim jednak wybije północ, w mroku sali Herbowej na ścianie dostrzec można jakieś poruszenie. Czyżby portret pięknej Pani się poruszył? Ależ tak, to pora, kiedy Teofila przekracza ramy ciasnego portretu i swymi stopami dotyka podłogi, by za chwilę udać się wytwornym krokiem w stronę zamkowego tarasu. Tu tęsknym wzrokiem zdaje się kogoś wypatrywać... Stary zegar wybija północ i wraz z tym dźwiękiem przybywa na swym karym koniu rycerz. Piękna pani w białej sukni przyjmuje zaproszenie i razem udają się na przejażdżkę po parku. Końskie podkowy zdają się nie dotykać ziemi, w ciszy pokonują zapomniane ścieżki i zakamarki, a stare drzewa, jak każdej nocy, mimo ciemności zdają się cicho szeptać jakieś niezrozumiałe słowa. Noc wydaje się zbyt krótka dla tych dwojga, czas biegnie nieubłaganie, o czym informuje stojący w salonie stary francuski zegar wybijając kolejne godziny. W końcu mrok blednie i smugi światła zaczynają przecinać ciemność. Już pierwsze się rozlega pianie koguta. Wraz z tym dźwiękiem sylwetka rycerza na koniu znika. Po korytarzach zamkowych biegnie piękna Teofila, by zgrabnie wrócić na płótno obrazu. Jeśli będziesz zwiedzać zamek w Kórniku - zatrzymaj się przed tym obrazem i wspomnij tą legendę.

Teofila z Działyńskich urodzona w 1711 roku, gospodyni zamku w Kórniku, córka Zygmunta Działyńskiego, w wieku 11 lat traci rodziców i musi szybko nauczyć się samodzielności. Z biegiem lat staje się widoczna siła jej charakteru. Po dwóch nieudanych małżeństwach postanawia żyć samotnie i samodzielnie zarządzać swymi dobrami. Dzięki stanowczym i odważnym decyzjom doprowadza Kórnik i pobliski Bnin do rozkwitu. Z jej rozkazu buduje się nowe drogi, wiatraki, młyny, a nawet tamy na kórnickim jeziorze. Zainteresowanie sztuką wpływa na jej decyzję, by przebudować Kórnik na rezydencję w stylu entre cour et jardin. Park zyskał wtedy modny francuski styl: pojawiają się w nim wodotryski i fontanny o fantazyjnych kształtach, ptaszarnie i oranżerie z rzadkimi roślinami sprowadzonymi z zagranicy. Po zamkowych dziedzińcach spacerują żurawie, pawie i bażanty. Natomiast na temat jej prywatnego życia krążą przeróżne plotki: podobno wdawała się w liczne romanse, a jej urokowi uległ m.in. lokalny proboszcz katolicki oraz pastor luterański z Bnina. Ile w tym prawdy? Nie wiemy, pewne jest natomiast, że Teofila zapisała się na trwale w historii Kórnickiego zamku.

Sięgnijmy jednak do początków. Pierwsze założenie datuje się na XIV wiek, gdy zespół obronny wzniesiono z fundacji Wyszoty. Miał on charakter niewielkiego zamku średniowiecznego. Pierwsze zaś pisemne wzmianki pochodzą z roku 1426. Na przestrzeni wieków obiekt przeszedł w sumie cztery ważne przebudowy i rozbudowy, co odcisnęło piętno na obecnym wyglądzie budowli. Poza wspomnianą Teofilą z Działyńskich, innymi ważnymi właścicielami zamku byli:

• Mikołaj Górka, pierwszy właściciel odnotowany w aktach od roku 1552;
• wojewoda poznański Stanisław Górka, który podjął się, zakończonej sukcesem, modernizacji budowli. Za jego czasów na zamku gościł Henryk Walezy, dla którego urządzono wystawną ucztę i przygotowano odpowiednie dary;
• od 1592 roku siostrzeńcy Nałęczów Czarnkowscy;
• w latach 1610 – 1676 roku ród Grzymalitów Grudzińskich. Pochodzący z tego rodu Adam Sędziwój, wojewoda łęczycki, w 1623 roku gościł na zamku króla Zygmunta III.
• od 1801 roku Ksawery Działyński, a następnie jego syn Tytus Działyński – znany arystokrata, patriota, działacz na rzecz rozwoju kultury, założyciel Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. To on podjął się przebudowy pałacu według własnej romantycznej wizji. Utworzył w Kórniku park, do którego sprowadzał z zagranicy różne gatunki drzew i krzewów. Końca przebudowy jednak nie doczekał. Zmarł w 1861 roku. Kontynuatorem myśli ojca został syn Jan Kanty. Po dwudziestu latach prac zamek ostatecznie zyskał wygląd romantycznej budowli w stylu gotyku angielskiego z elementami orientalnymi. W rękach rodu Działyńskich pozostawał prawie przez 200 lat;
• w 1880 roku zamek odziedziczył Władysław Zamoyski. Uporządkował on sprawy majątkowe, by tuż przed swoją śmiercią w 1924 roku przekazać na własność narodowi polskiemu wszystkie swoje dobra, w tym również pałac z dziełami sztuki i biblioteką.